Μια Επιστημονική Αντιγραφή

ΕΥΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ-ΠΙΣΙΝΑ, Ανοιχτό Βιβλίο

[Σπουδή στη σχέση χρώματος και κλίμακας του γκρι, στο ατελιέ ΚΕΧ. Ακρυλικό σε χαρτόνι]

Έγραφα κάτι σχετικό με τον τομέα της επιστημονικής μου ειδίκευσης, δηλαδή την Ιεραποστολική. Είχα απλώσει γύρω μου, στο γραφείο, στο χαλί, στο τραπεζάκι τη μισή μου επιστημονική βιβλιοθήκη… Συγκεκριμένα, τα βιβλία που σχετίζονταν άμεσα και στενά με το θέμα και τα έχω διαβάσει πολλές φορές και στο παρελθόν. Ένα ξεσκόνισμα χρειαζόμουν. Ανάμεσά τους ένα ανάτυπο από άρθρο του Ηλία Βουλγαράκη στο περιοδικό Θεολογία, το 1969, με τίτλο «Σύντομος Ιστορία της Επιστήμης της Ιεραποστολής». Κείμενο 78 σελίδων, με παλιά τυπογραφικά στοιχεία, τέτοια στα οποία τα γυαλιά μου με προδίδουν. Με σημερινά τυπομετρικά δεδομένα, θα έβγαινε ένα βιβλίο πάνω από 160 σελίδες. Δεν είναι όμως μόνο τα γράμματα ή η ελαφριά καθαρεύουσα. Είναι ο επιστημονικός λόγος, πολύ σχολαστικός και λεπτομερειακός, καθώς και η ζαλάδα των πληροφοριών σε ένα ζήτημα που καταφανώς δουλεύτηκε, αν όχι εξαντλητικά, πάντως με στόχο την πληρότητα. Ένα από τα κείμενα που για ευνόητους λόγους μένουν συνήθως στα αζήτητα.

Ένα ακόμα βιβλίο, με τον υποσχόμενο τίτλο Ιεραποστολική, [Θεσσαλονίκη 1999], του Χρήστου Κ. Βάντσου, καθηγητή στο Ποιμαντικό της Θεσσαλονίκης, δεν μπορούσε να λείπει από τη στοίβα των βιβλίων μου. Στις προσωπικές μου σημειώσεις είχα καταγράψει ότι για το θέμα μου υπάρχουν σχετικές αναφορές στις σελίδες 13-20. Τίτλος κεφαλαίου: «Η Ιεραποστολική ως Μάθημα. Εξέλιξη της Ιεραποστολικής».

Με μια γρήγορη ανάγνωση διαπιστώνω ότι στο κεφάλαιο δεν υπάρχει καμία αναφορά στο όνομα του πατέρα μου, Ηλία Βουλγαράκη, παρότι υπήρξε ο ιδρυτής του κλάδου στην Ελλάδα. Σημειώσεις εξάλλου δεν υπάρχουν, παρά μόνο μία σε εκλαϊκευτικό ημερολογιακό κείμενο Ρώσου ιεραποστόλου, μεταφρασμένο στα ελληνικά. Η υποσημείωση κολλάει στη γενική διαπίστωση ότι «ρώσοι ιεραπόστολοι ανέλαβαν τη διάδοση του Χριστιανισμού στη Σιβηρία», σ. 14.

Παρακάτω ακολουθούν πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την προϊστορία της Επιστήμης της Ιεραποστολικής:

«Σαν παράδειγμα αναφέρουμε την περίπτωση του Ιβάν του Δ΄, ο οποίος, μετά την κατάληψη του Καζάν το 1655 από τα ρωσικά στρατεύματα έστειλε, αμέσως τον περίφημο τότε αρχιεπίσκοπο Γκούρου [sic! σ.σ. πρόκειται για τον αρχιεπίσκοπο και άγιο Γκούρι, που απαντά και εξελληνισμένα ως Γουρίας] με την γραπτή οδηγία να κάνει το ιεραποστολικό του έργο με πολλή αγάπη και χωρίς καμμιά καταπίεση», σ. 15.

Την ίδια όμως πληροφορία, πιο ανεπτυγμένη και με επιπρόσθετες πληροφορίες την βρίσκουμε στον ΗΒ 1969, σ. 53.

Αμέσως παρακάτω ακολουθεί η αναφορά στην οδηγία της τσαρίνας Άννας, ΧΒ 1999, σ. 15 που αντιστοιχεί στον ΗΒ 1969, σ. 53.

Αναφορά σε συνοδική εγκύκλιο στην Κίνα, ΧΒ, σ. 15 που αντιστοιχεί σε ΗΒ, σ. 54.

Περιληπτική αποτύπωση άλλων πληροφοριών, στην ίδια σελίδα, που αντιστοιχούν στις σελίδες 53-57 του ΗΒ.

Αναφορά στην Εκκλησιαστική Ακαδημία του Καζάν, αυτόθι, που αντιστοιχεί σε ΗΒ, σ. 57 εξ. Εδώ ο καθηγητής Νικόλαος Ιβάνοβιτς Ιλμίνσκι γίνεται κατά την αντιγραφή «Ιλ Μίσκιγ» (sic)!

***

Στη Βιβλιογραφία, στο τέλος του βιβλίου, περιλαμβάνει ο Χρήστος Βάντσος το άρθρο του Ηλία Βουλγαράκη, καθώς και άλλα έργα του. Διερωτάται όμως κανείς, τι νόημα έχει μια φουσκωμένη βιβλιογραφία, δίχως τις αντίστοιχες παραπομπές; Και μάλιστα σε επιστημονικό σύγγραμμα που παραπέμπει επιλεκτικά εδώ ή εκεί;

Δεν θα κρίνω γενικά την επιστημονική αρτιότητα του ως άνω συγγράμματος του Χρ. Βάντσου. Κατά καιρούς και σε συνάφεια με συγκεκριμένο θέμα ενδέχεται να αναφέρω και να κρίνω συγκεκριμένες απόψεις. Αλλά εδώ δεν τίθεται θέμα επιστημονικής αρτιότητας μόνο...

Καταγράφω συνεπώς τα στοιχεία και αφήνω την κρίση σε άλλους συναδέλφους ως προς το ζήτημα του επιστημονικού ήθους.

Ο πατέρας μου, αν ζούσε, πιθανότατα να χαμογελούσε με συγκατάβαση και πιθανότατα να μη με άφηνε να γράψω ένα τέτοιο κείμενο.

Το κείμενο όμως δεν το γράφω για τον πατέρα μου. Και δεν το γράφω ούτε για την αποκατάσταση κάποιας αδικίας.

Το γράφω για τα μάτια των παιδιών μου, που αγωνίζονται για μια καλύτερη παιδεία.

Το γράφω για τα μάτια των μαθητών μου στο σχολείο και των οικογενειών τους, που θυσιάζουν τόσα πολλά για μια θέση σε ένα ΑΕΙ, που ίσως δεν σέβεται τον εαυτό του.

Το γράφω, γιατί μεγάλη πολεμική έχει ξεσπάσει κατά της ακαδημαϊκής θεολογίας, λες και η άγνοια είναι εγγύηση μεγαλύτερης πνευματικότητας και πίστης.

Το γράφω, γιατί ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη θεολογία –ακαδημαϊκή ή άλλη– είναι εκ των έσω. Από τους κακούς υπηρέτες της, όπως άλλωστε και κάθε άλλης επιστήμης ή υπόθεσης.

***

Το ένα κείμενο, επιστημονικό ανάτυπο, ένα χαμένο, καταχωνιασμένο βιβλιαράκι του 1969. Το άλλο, σύγγραμμα που χορηγήθηκε σε φοιτητές, του 1999. Το 1999 είναι η χρονιά του θανάτου του Ηλία Βουλγαράκη. Και ένα δικό μου άρθρο το 2013 γίνεται η αφορμή ανακάλυψης μιας λαθροχειρίας.

Δυστυχώς, έτσι αντιλαμβάνομαι τη διακονία της περιοχής ευθύνης μου. Και έτσι. Γιατί αν κάτι μας κουράζει σε αυτό τον τόπο είναι η αναξιοκρατία.

Λοιπόν, ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον. Χαμογελάμε, καθώς έρχεται η άνοιξη.