Από τον Νόμο στην Οικουμένη

Ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος

Εφτά άνθρωποι με ονόματα ελληνικά μνημονεύονται ονομαστικά στο κεφάλαιο Έξι των Πράξεων των Αποστόλων. Τους επέλεξαν οι ίδιοι οι απόστολοι για να διακονούν τους ελληνόφωνους πιστούς.

Με την ενέργεια αυτή αποκατέστησαν μια αδικία και θεράπευσαν παράπονα για παραμέληση των χηρών και γενικότερα για διακρίσεις σε βάρος των φτωχών που μιλούσαν ελληνικά, έναντι εκείνων που μιλούσαν εβραϊκά.

Είναι από τις πρώτες μαρτυρίες της Καινής Διαθήκης που σκιαγραφούν την έξοδο της πίστης από τα στενά όρια του ιουδαϊσμού, το άνοιγμα στην οικουμένη. Η επιλογή των εφτά διακόνων κρίνεται αναγκαία καθώς γεννιέται το νέο έθνος, το γένος των χριστιανών, ο λαός του Θεού. Καμιά ρατσιστική διάκριση δεν χωρεί πια στο Ευαγγέλιο, κανένας εθνικισμός. Πατρίδα όλων είναι η Βασιλεία του Θεού, η Άνω Ιερουσαλήμ.

Ανάμεσα στους εφτά, όλοι πλήρεις «Πνεύματος Ἁγίου καἰ σοφίας», ξεχώριζε ο Στέφανος, πλήρης «πίστεως καὶ Πνεύματος Ἁγίου». Ο Στέφανος, «ἐποίη τέρατα καὶ σημεῖα μεγάλα ἐν τῷ λαῷ». Όπως είναι φυσικό, δυσαρέστησε κύκλους της πνευματικής εξουσίας του Ισραήλ, που τον κατηγόρησαν με ψευδομάρτυρες ότι βλασφημεί κατά του Θεού, του Μωυσή και του Νόμου.

Το ζήτημα της ερμηνείας του μωσαϊκού νόμου δεν είναι ασύνδετο με το θέμα του ανοίγματος της Εκκλησίας στα έθνη.

Η ιδέα της περιουσιότητας (και περίπου αποκλειστικότητας) ενός λαού, σε συνδυασμό με τη στενή, στενότατη ερμηνεία του νόμου, ήταν αυτό που κρατούσε στην εξουσία νομοδιδασκάλους και φαρισαίους. Για τους ίδιους λόγους που συγκρούστηκε μαζί τους ο Χριστός, οδηγήθηκε και ο Στέφανος σε σύγκρουση, χαράσσοντας με ανεξίτηλα χνάρια το δρόμο που έμελλε να επισφραγισθεί και να διευκρινισθεί περαιτέρω, λίγα χρόνια αργότερα με την Αποστολική Σύνοδο.

Ο Στέφανος στην απολογία του, ένα υπέροχο μνημείο του λόγου, στο κεφάλαιο Εφτά των Πράξεων των Αποστόλων, έθεσε και τα δύο θέματα, συναρτημένα μεταξύ τους:

Ο λαός της Διαθήκης, ο λαός της περιτομής, αυτός που τόσο πολύ ευεργετήθηκε από τον Θεό στο διάβα της Ιστορίας, αποδείχτηκε αγνώμων. Αυτός ο λαός, που έλαβε τον νόμο, δεν δέχτηκε κανέναν προφήτη, αλλά τους εξόντωσε και τους θανάτωσε όλους, και βέβαια εξόντωσε και θανάτωσε τον Ιησού Χριστό. Ο περιούσιος λαός αποδείχτηκε προδότης και φονιάς λαός (Πρ 7, 52), ενώ ο πρώτος διάκονος αποδείχτηκε και ο πρώτος μάρτυρας της Εκκλησίας.

Η απολογία του Στεφάνου, εκτός από υπέροχο μνημείο του λόγου, υπήρξε απαράμιλλο μνημείο θάρρους και πολύ σπουδαίο αντεξουσιαστικό κείμενο. Στις 27 Δεκεμβρίου η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του και τον διά λιθοβολισμού θάνατό του. Ο Στέφανος αξιώθηκε να δει τη δόξα του Θεού στον ουρανό. Βάδισε μέχρι τέλους τα βήματα του Χριστού, συγχωρώντας και προσευχόμενος για τους δημίους του.

Ο πρωτοδιάκονος και πρωτομάρτυρας Στέφανος δείχνει το διακονικό και μαρτυρικό πνεύμα που οφείλει να εμπνέει κάθε χριστιανό και μάλιστα χριστιανοσοσιαλιστή που επιθυμεί να μετέχει στα κοινά. Αν το χρήμα, το δέος και η εξουσία ανήκουν στη δαιμονική σφαίρα, όπως εύγλωττα αποτυπώνεται στους τρεις πειρασμούς του Χριστού, η μέχρι μαρτύριο διακονία είναι αυτό που συνέχει την Εκκλησία, το σώμα του Χριστού, το λαό του Θεού, και την κοινωνία, τον χειμαζόμενο λαό.

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χριστιανική, στο φύλλο 909 (1222), Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014, σ. 3.