31 Οκτ 2013

Συνάντηση: Ένας Πανάρχαιος Θρύλος



Σχέδιο με μολύβι και γομολάστιχα σε χαρτί, ηλεκτρονικά επεξεργασμένο. 
Σχεδιάστηκε από τη γράφουσα ως εικονογράφηση του συγκεκριμένου κειμένου.



Στη μέση ενός φαραγγιού ήταν ο τόπος συνάντησης. Εκείνη ερχόταν από την Ανατολή φέρνοντας μπαχάρια και μεταξωτά από τα μέρη της, μουσικές και μυρωδιές.

Εκείνος καβάλα στο άτι του κάλπαζε από τη Δύση, κομίζοντας ρυθμό, μέτρο και νηφαλιότητα, κραδαίνοντας κι ένα πολύ αιχμηρό και κοφτερό σπαθί που το είχε για να την υπερασπίζεται έναντι όλων των εχθρών, αλλά και για να κόβει κόμπους και γόρδιους δεσμούς, να ξεπερνά κάθε εμπόδιο. Πότε πότε όμως το μεταχειριζόταν επιδέξια και για να ευθυγραμμίζει σκέψεις, μεθοδολογίες και αναλύσεις που ξέφευγαν από τους νόμους του ορθού λόγου και της επιστημοσύνης.

Η γυναίκα από την Ανατολή το φοβόταν το σπαθί, μα είχε πεισθεί πως δεν προοριζόταν για εκείνη – παρεκτός κι αν τυχόν έλεγε κάτι αποτρόπαια παράλογο. Είχε εξάλλου διαπιστώσει πως όταν χαμογελούσε με το αραχνοΰφαντο μεταξωτό της φόρεμα, το σπαθί καθρέφτιζε το μαγικό χαμόγελό της και έχανε τις ιδιότητές του, τις οποίες αποκτούσε ευθύς αμέσως πάλι μόλις παρουσιαζόταν εξωτερικός εχθρός.

Εκεί συναντιόνταν και σπούδαζαν όλη τη σοφία, την επιστήμη και την τέχνη της ζωής. Πώς και πότε γνωρίστηκαν δεν ήξερε να το αφηγηθεί κανείς. Ούτε πώς ανακάλυψαν εκείνο το μέρος, μια απλωσιά καταμεσίς σε στενό φαράγγι, ανάμεσα σε δυο βουνά. Το πέρασμα κρυφό, το πλάτωμα υπέρτατα γοητευτικό. Το μέρος ονομάστηκε «Συνάντηση», καθώς η ιστορία προηγήθηκε της φύσης, και τα γεγονόταν ξεπερνούσαν σε ομορφιά το περιβάλλον.

Τι ανταλασσόταν εκεί, μπορούσαν να το μαρτυρήσουν οι πεταλούδες και η φρέσκια ρίγανη, τα δέντρα τα ψηλά και τα πετρουκάτσια που φύτρωναν στα βουνά, για λίγες μόνο μέρες, λευκά και κίτρινα. Αλλά ο πιο συστηματικός, φιλέρευνος και διακριτικός παρατηρητής των γεγονότων ήταν ένας τσαλαπετεινός που αγαπούσε πολύ το μέρος. Αφήνοντας χώρο στο ζευγάρι, χοροπηδούσε από κάποια απόσταση πίσω από θάμνους και κλαδιά, προσέχοντας να μην ενοχλεί πολύ, αλλά δίχως και να χάνει από το βλέμμα του τα συμπαντικά τεκταινόμενα.

Όταν η γυναίκα έφερε, ιδρώνοντας και κοπιάζοντας πραγματικά, ένα μεταξωτό χαλί, οι δυο καλοβολεύτηκαν, και οι συναντήσεις τους γίνονταν όλο και συχνότερες, όλο και μακρύτερες.

Τώρα, το περιβάλλον ενδιέφερε όλο και λιγότερο. Θα μπορούσε να είναι μια βαριά και σιωπηλή βιβλιοθήκη, ήσυχη παρά τον πλούτο των θησαυρών και τον αριθμό των θαμώνων της. Θα μπορούσε να είναι δωμάτιο πολυτελούς ξενοδοχείου στο Βουκουρέστι, τσιγκάνικο τσαντίρι στην Τσεχοσλοβακία, άμαξα στη γαλλόφωνη εσπερία, βαγόνι στον υπερσιβηρικό, πλυσταριό στο Περιστέρι, κοιλιά ενός κήτους στα βάθη του Ειρηνικού. Η ίδια η συνάντηση ήταν τόσο σημαντική, που η προσοχή εστιαζόταν εκεί, ενώ το περιβάλλον, το τοπίο, γινόταν σκηνικό που περνούσε σε δεύτερο και τρίτο πλάνο μπροστά σε τόσο δυνατές ερμηνείες. Μια ανησυχία προξενούσε αυτή η αύξηση της επαφής, μια ανησυχία πως χανόταν η αίσθηση του έξω κόσμου.

Εκείνη ήρθε μια μέρα αποφασισμένη. Ήταν έτοιμη να περιορίσει την επαφή· την τρόμαζε το τόσο βάθος, χαράδρα θαρρείς μες στην ψυχή της.

«Νομίζεις πως είναι επικίνδυνο να γνωρίζει κανείς κάποιον τόσο βαθιά, να τον αγαπά τόσο βαθιά;» τον ρώτησε.

Σαν άκουσε την ερώτηση, εκείνος νόμισε πως η γυναίκα φοβόταν τον χωρισμό.

«Είναι καλύτερα να ζει κανείς, παρά να μην έχει ζήσει τίποτε», της απάντησε και μέσα του ένιωσε πως ήταν η ώρα να φύγει, πριν πέσει σε θανάσιμη παγίδα.

Η γυναίκα, που φοβόταν ότι θα έχανε τη ζωή σ’ αυτή τη σχέση, ότι θα απομακρυνόταν επικίνδυνα από τις καθημερινές της μικρές συνήθειες, την αγαπημένη της και παραγωγική ρουτίνα, μειδίασε με ένα κάπως μουδιασμένο χαμόγελο.

Ο άνδρας νόμισε πως η γυναίκα χλωμιάζει, επειδή φοβόταν το τέλος μιας σχέσης. Δεν ήταν η ώρα να φύγει, να λευτερωθεί, του υπαγόρευσε το ιπποτικό του καθήκον. Έσκυψε προς το μέρος της, την πήρε στα χέρια του αγκαλιά.

Η γυναίκα στέναξε, μην ξέροντας πώς να αποδιώξει τα χέρια που την αγκάλιαζαν, πώς να πικράνει αυτόν που τη νοιαζόταν.

Έμειναν έτσι αγκαλιασμένοι ώς τη νύχτα. Τη νύχτα μια δροσιά απλώθηκε παντού, που πάγωσε με την αυγή. Έπεσε χιόνι τη μέρα εκείνη. Σαν έλιωσαν την άνοιξη τα χιόνια, ένας βράχος, σαν δυο αγκαλιασμένα, κουβαριασμένα σώματα, ξεπρόβαλε κάτω από τη λάσπη του υγρού και βρόμικου χιονιού. Ήρθαν οι βροχές της άνοιξης και τον ξέπλυναν, το θέρος και τον έλουσε με σκόνη που λαμπύριζε στον ήλιο, το φθινόπωρο και σχημάτισε επάνω του βρύα, βελούδινα και χλοερά. Χάθηκε ολότελα το σχήμα, ολότερα η μορφή και κανείς δεν θα γνώριζε τούτη τη μυστική ιστορία συνάντησης δυο ανθρώπων και δυο πολιτισμών, αν δεν ήταν ένα πουλάκι, ένας τσαλαπετεινός που καιρό τώρα παρατηρούσε από ψηλά ή από πιο χαμηλά τρώγοντας τα γλυκά φύλλα της μαντζουράνας.

Πολλούς χειμώνες έκλεισε μέσα του αυτή την ιστορία το πουλί, μα ένιωθε πως τον βάραιναν τα φτερά του με τους καιρούς και τα μυστικά που έφερε ολομόναχος. Πήρε λοιπόν χαρτί, στυπόχαρτο, βούτηξε τα ποδαράκια του στο μελάνι, και σημάδι το σημάδι, χνάρι το χνάρι, γέμισε όλο το χαρτί με τα αποτυπώματά του. Σαν τέλειωσε την ιστορία, ήρθε και πέταξε ολόισια στην αυλή μου και μου την άφησε με ένα ανεπαίσθητο φτεράκισμα πριν μπει ο χειμώνας. Έτρεξα γρήγορα και τη μάζεψα, να μην μας την πάρει ο αέρας.

Με το φως της μέρας και το φως του φεγγαριού κοίταζα κι εγώ προσεκτικά τα πατουσάκια και τα χνάρια τους, ιχνηλατούσα την πορεία τους, μα δεν κατάφερνα να ξεκλειδώσω όλη τη διαδρομή. Ώσπου μια μέρα, μια μέρα με ήλιο εαρινό, ένας τσαλαπετεινός στάθηκε διστακτικά στο παράθυρό μου. Μόλις του πρόσφερα δυο φύλλα ματζουράνας ξεθάρρεψε το πουλί, και με το κελάηδημά του μου ερμήνευσε τα μυστικά αυτού του μαγικού ποδόγραφου που όλες οι γνώσεις μου παλαιογραφίας και κωδικολογίας δεν με βοηθούσαν να αναγνώσω...

Έτσι κι εγώ το μετέγραψα απλώς σε ηλεκτρονική μορφή, πιστή γραμματέας ενός πουλιού και υπηρέτρια μιας αγάπης τόσο μεγάλης μα και θανάσιμης, όσο κάθε αγάπη δίχως ελευθερία.

Τώρα επιτέλεσα το χρέος μου, και μπορώ να κάνω μεσημέρι. Ο σοφός αυτός αρχαίος θρύλος, που εξελίχθηκε και πέτρωσε στο κρυφό σημείο όπου έσμιξαν μια γυναίκα κι ένας άντρας από Ανατολή και Δύση, ταξιδεύει μέσα σε καλώδια ή κύματα για να σε συναντήσει. Ελπίζω να τον χαρείς εσύ, αναγνώστη του ιστολογίου, εραστή αρχαίων θρύλων και πολύτιμων μυστικών αλχημιστή.

25 Οκτ 2013

Επιλογή που αντιπαλεύεται


ΕΥΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ-ΠΙΣΙΝΑ, Φλογισμένο Τοπίο.  
Μεικτή τεχνική σε καμβά. Διαστάσεις 60 x 40 cm. Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2013.


Μέσα σε ένα αίσθημα ότι φλέγομαι, ζωγραφίστηκε παροξυσμικά τούτος ο πίνακας. Η λίγη κατά περίπτωση προσθήκη gesso σε μέρη ακρυλικού, έδωσε την ευκαιρία να ανακατεύω τα χρώματα χωρίς να στεγνώνουν παρά το καύμα του θέρους, να χαράζω γραμμές με εργαλεία, να συμπληρώνω με μολύβια, να το αλλάζω παίζοντας διαρκώς καθ' οδόν. Βγήκε ένα φλογισμένο τοπίο της μέσα μου ερήμου, κάτι από τις άγριες κι ατέλειωτες οροσειρές των Άνδεων, το Τέξας ή το Μεξικό, κάτι από τις παρυφές της Κωπαΐδας. Ανάμεσα στη Μεσόγειο και τη Λατινική ή και Κεντρική Αμερική, ένας συνειρμός δρόμος. Θα είχα ειλικρινά κατακαεί, αν η πυρά δεν έσβηνε με τα λίγα μπλε και θαλασσιά και το γαλάζιο πάντα του ουρανού. Δεν τον έχω υπογράψει ακόμη τον πίνακα, δεν ξέρω οριστικά αν έχει τελειώσει.

Σε ίδια διάθεση και εν μέσω χινοπώρου, και απολαμβάνοντας το φιλεύσπλαχνο χάδι του ήλιου, λίγο πριν χειμαστούμε για τα καλά.

***

Όταν ποινικοποιείται η διαφωνία με τις αποφάσεις της Κομισιόν, οι παρ' ημίν Αδώνηδες μοιάζουν απλώς με έναν φασουλή του ολοκληρωτισμού. Ο ολοκληρωτισμός και ο συνεπακόλουθος αυταρχισμός είναι συντεταγμένη ευρωπαϊκή στρατηγική. Έρχεται με θεσμικά τανκς, με τακτικό στρατό, όχι με λιανοντούφεκα. Η πολιτική έχει πλήρως εκχωρήσει την εξουσία στις δυνάμεις της οικονομίας. Ο ολοκληρωτισμός ήρθε για να μείνει, και μόνο πολύ μεγάλοι αγώνες των λαών (και όχι ενός μόνο λαού) θα μπορέσουν ενδεχομένως να ανακόψουν αυτό το κύμα. Οι δεκαετίες που θα ακολουθήσουν θα είναι πολύ σκοτεινές. Δεν πάμε πίσω στο '50, δεν πάμε πίσω στο Μεσαίωνα, πάμε να ζήσουμε μια από τις πιο σκοτεινές φάσεις της Ιστορίας, όπως τις απαντούμε διάρπαρτες σε όλες τις μείζονες περιόδους. Αυτό τον ολοκληρωτισμό θα τον βιώσουμε στη χώρα μας στην πιο ακραία εκδοχή του, ως δίψα για αίμα, για αφανισμό... Είναι προφανές ότι δεν λογιζόμαστε άνθρωποι, όπως τόσοι και τόσοι άνθρωποι σε χώρες του τρίτου κόσμουεικόνες από το μέλλον μας.

Είναι προφανές ότι η εξουσία, και πέρα από την ευρωπαϊκή και η εγχώρια, έχει απολύτως συμφιλιωθεί με το γεγονός ότι σε κάθε κύμα μέτρων θα υπάρχουν θύματα, "παράπλευρες απώλειες", ότι η περίσφιξη της θηλειάς με ανεργία, φορολογία, καταστροφή των υποδομών, των δομών υγείας, λεηλασία της μικροϊδιοκτησίας, λεηλασία των φυσικών πόρων και της γης, καταστροφή της γεωργίας (σπόροι, φάρμακα, φόροι στα αγροτεμάχια, έλεγχος των τιμών κτλ.) δεν θα σταματήσει πουθενά. Δεν θα σταματήσει εξαιτίας της ίδιας της φύσης αλλά και της ροπής των σχεδιαζόμενων πολιτικών. Δεν υπάρχει ευσπλαχνία, υπάρχει σχεδιασμός στην καταστροφή. Υπάρχει πρόθεση λεηλασίας, από τις χειρότερες.

Χθες είχα μια πολύ ευχάριστη ιδιωτική συζήτηση με φίλο που μου έλεγε ότι δεν ανήκει στην αριστερά. Και σκέφτομαι, αν και προσωπικά δεν υπήρξα ποτέ συντηρητική και ουδέποτε συστημική οιουδήποτε είδους, ότι ο άνθρωπος γενικά κουράζεται να είναι συνέχεια στα ταμπούρια. Κουράζεται από τη διαρκή κριτική, θέλει να δημιουργήσει. Ιδίως οι μεσήλικες άνθρωποι, αναμετράμε τη ζωή μας και αναμετράμε το τι δημιουργήσαμε, τι θα αφήσουμε, ποιο θα είναι το λιθάρι της κατάθεσής μας σε αυτή την κοινωνία.

Δεν πιστεύω ότι μια και μόνη αλήθεια μεταφυσικού τύπου είναι η σωστή για τη διαχείριση της οικονομίας, για το πολιτεύεσθαι εν κοινωνία. Εντούτοις, δεν υπάρχει καμία αλήθεια χωρίς δικαιοσύνη και χωρίς ελευθερία. Σήμερα λείπουν και τα δυο, αύριο θα είναι χειρότερα.

Μια στροφή συντελέστηκε μέσα μου το τελευταίο διάστημα και προηγείται πάλι για μένα ο καταγγελτικός και κριτικός λόγος, στο δημόσιο διάλογο και ας είναι κουραστικός, κι ας μοιάζει νεανικός ή και γεροντοκορίστικος. Στον εργασιακό μας χώρο και στο σπίτι μας εξακολουθούμε να δημιουργούμε όσο μπορούμε, να παλεύουμε, να περισώζουμε, να προχωράμε. Η στροφή όμως αυτή σε μια προτεραιότητα του κοινού, μια εντονότερη και ριζοσπαστικότερη πολιτική δραστηριότητα, σχετίζεται με την καθαρότητα που απέκτησε στη συνείδησή μου η συνειδητοποίηση ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται είναι πολιτικές καταστροφής.

Η καταστροφή είναι ο στόχος και τα περί διάσωσης είναι απλώς πονηρή επικάλυψη. Μια ανάγνωση του μετριοπαθούς βιβλίου της Ναόμι Κλάιν, Το Δόγμα του Σοκ, δείχνει καθαρά το επαναλαμβανόμενο μοτίβο της κρίσης (υπαρκτής ή τεχνητά παραγόμενης) ως ευκαιρίας για το κεφάλαιο. Ό,τι δεν συλλαμβάνει ο νους, ό,τι δεν γνωρίζει η εμπειρία, ό,τι αρνείται πεισματικά η συνείδηση και η ανθρώπινη εμμονή στην ελπίδα, αυτό το διδάσκει η Ιστορία.

Όταν είναι πια ξεκάθαρο ότι η καταστροφή από την οποία αντλεί την ευκαιρία το κεφάλαιο είναι ο στόχος, τότε ξέρεις τι πρέπει να κάνεις.

Ξέρεις ότι η απόλυτη προτεραιότητα είναι να σταματήσουν αυτές οι πολιτικές! Μετά μπορείς να επιλέξεις, να δοκιμάσεις, να παλέψεις τους δρόμους της δημιουργίας.

Το ότι αυτό δεν είναι ξεκάθαρο για πολλούς συμπολίτες μας τους οδηγεί σε διάφορες ιδέες: ότι με το μνημόνιο είναι καλύτερα, ότι το μνημόνιο είναι αναγκαίο κακό αλλά φέρνει χρηματοδότηση, ότι πρέπει να έχουμε πολυεπίπεδη και διαφοροποιημένη σκέψη, ότι οφείλουμε να δεχτούμε αξιολόγηση στις υποδομές έστω και προσχηματική, έστω και σε συνθήκες τέτοιας κακοπιστίας και απαξίωσης, κλπ. Με δυο λόγια, παράγεται σύγχυση που επιτρέπει τη διαρκή επανεκλογή των ίδιων συστημικών κομμάτων και την ανακύκλωση των προσώπων στην εξουσία, που επίσης αγωνίζονται με όλες τις δυνάμεις ενός ενστίκτου αυτοσυντήρησης, προσωπικά αντιμέτωποι με τη βαρύτατή τους ενοχή.

Ας το καταλάβουμε όσοι έχουμε ερωτηματικά και αμφιβολίες, ας το καταλάβουν όσοι θέλουν έτοιμο και επί χάρτου σχεδιασμένο το εναλλακτικό σχέδιο, ότι το ακολουθούμενο σχέδιο έχει βάλει τη χώρα σε θάλαμο αερίων. Και παρότι αυτό συμβαίνει σε μικρότερο βαθμό και πανευρωπαϊκά, ας κατανοήσουμε ότι δεν είναι νομοτέλεια, είναι επιλογή να συμβαίνει έτσι.

Επιλογή που αντιπαλεύεται.

22 Οκτ 2013

Δια-νόηση


Nόηση ερμηνεία της εμπειρίας
Σκάβοντας το χώμα προσκυνάς
Τη φύτρα που στρέφει στην ανατολή
Αθώα αφήνεσαι
Ο ήλιος έχει διεισδύσει στο κορμί

Νόηση υψιπετής κατασκευή
Μοχλός καριέρας ωραίας
Πλην μοιραίας

Δεν είχε μιαν αλήθεια να σου πει
Χωμάτινη
Σκονισμένη απ’ το πέρασμα του χρόνου
Φιλτραρισμένη στα χαλίκια
Τις λειασμένες πέτρες στο νερό
Ορόσημα
Γνώριμα σημάδια

Πάνω από όλα νόηση
Απλώς σημαία ευκαιρίας
Θνητή. Μ' ευθανασία
Εγκαταλείφθηκε άδοξα
Για την αφθονότερα υποσχόμενη

Μα τι μου λες;
Δεν εντυπωσιάζομαι
Σε ξέρω
Σαν την ψιχάλα της βροχής